nyatoh

Bitis (Myanmar/Burma), nyatuh (Indonesië), nato (Filipijnen), nyatoh, rian, jangkar (Maleisië), jangkar (Sarawak), chay (Laos, Vietnam), balam (Nederland), ketiau, suntai.

Palaquium spec. div., Payena spec. div. en andere soorten uit de familie Sapotaceae.

Sapotaceae.

Zuidoost-Azië.

Kleine tot grote bomen, soms met hoge wortelaanlopen of plankwortels. Hoogte 20-40(-60) m met een diameter van maximaal 1,0(-2,5) m.

Gekantrecht hout. Nyatoh is groep Sapotaceensoorten die luchtdroog tussen 600-720 kg/m3 weegt.

Kleur kernhout rozerood tot roodbruin, soms enigszins paarsbruin. Er kunnen overigens van stam tot stam wel kleurnuances optreden. Het spint is lichter van kleur dan het kernhout en is tot 100 mm breed. De eigenschappen van nyatoh lopen nogal uiteen door het grote aantal verschillende boomsoorten dat nyatoh levert. Vers gezaagd nyatoh heeft een zure geur.

loofhout

Recht tot lichte kruisdraad.

Matig grof en gelijkmatig.

(420-)600- 700(-850) kg/m3 bij 12% vochtgehalte. Bij hout met een hogere volumieke massa dan 850 kg/m3 spreekt men in Maleisië van bitis en in Sabah van nyatoh batu.

Middelmatig.

Langzaam. De kans is groot dat tijdens het drogen vervorming en kopscheuren ontstaan.

De bewerkbaarheid van droog nyatoh is afhankelijk van de hoeveelheid kiezel die in het hout voorkomt. Dit varieert per boomsoort. Enkele bevatten geen, andere soorten bevatten veel kiezel. Nyatoh zonder kiezel laat zich goed bewerken en glad schaven. Bij het schaven van het kwartierse vlak kan door kruisdraad "inspringsel" ontstaan. De bewerking kan gehinderd worden door gom dat aan de snijgreedschappen kan blijven kleven. Rechtdradig hout laat zich goed glad bewerken. Nyatoh laat zich goed schillen en kan worden gebruikt voor de fabricage van plaatmateriaal. Het houtstof van nyatoh kan huid en slijmvliezen irriteren.

Goed.

Niet bekend.

Goed.

Schimmels 3-4. Door het grote aantal soorten zeer variabel.

Kernhout 4.
Spint 1-2.