acajou d\'Afrique

Afrikaans mahonie (Nederland), Afrikanisches mahagoni (Duitsland), acajou d\'Afrique (Frankrijk), African mahogany (Groot-Brittannië).1. Uganda mahonie, acajou blanc, white mahogany, n\'dola (Angola, Kongo), mangona (Kameroen), ahafo (Ghana), sassandra mahonie, ira, krala (Ivoorkust), bee-a nasa, doetue (Liberia), munyama (Uganda).2. Douala-, (grand) bassam-, khaya-mahonie, acajou d\'Afrique, undianunu (Angola), n\'gollon, zoele (Kameroen), n\'dola, undianunu (Kongo), m\'bega, ombega, zaminguila (Gabon), takoradi mahogany, sekundi mahogany, dukuma fufu (Ghana), caoba del galón, samanguila, zamanguila, (Guinee), acajou grand bassam, dubb, dugura (Ivoorkust), lagos mahogany, lagos wood, ogwango (Nigeria).3. Heavy African mahogany, diala-iri, loukrou, acajou à grandes feuilles (Ivoorkust), diala-iri, dubini, odupong (Ghana), Congo khaya, Kongo khaya, Zaïre khaya, tido, gagaliga (Zaïre), benin mahonie, benin wood (Nigeria).4. Malawi (Nyassaland) mahogany, mogano di Mozambico, ilulu (Kameroen), m\'bawa (Malawi), umbaua, m\'baua, Moçambique mahogany (Mozambique), m\'kangazi (Tanzania), m\'bamba, mululu, mutonte (Zaïre).5. Gambia mahonie, Senegal mahogany, kuka (Ghana), bisselom, bissilao (Guinee), oganwo (Nigeria), caïlcedrat (Senegal), bandoro (Sudan).

1. Khaya anthotheca (Welw.) C.2. Khaya ivorensis A.Chev. (= K. klainei Pierre).3. Khaya grandifoliola C.4. Khaya nyasica Stapf. et Bak. f.5. Khaya senegalenis (Desv.) A. Juss.

Meliaceae.

Khaya komt in een zeer uitgestrekt gebied in Afrika voor, van Guinee in het westen tot Noord-Zaïre, Zuid-Sudan en Uganda in het oosten. Het khaya uit Ivoorkust, Ghana en Kameroen bestaat vaak uit een menging van enige khayasoorten. Uit Zaïre wordt het hout van Khaya grandifoliola zonder bijmenging geëxporteerd onder de naam Zaïre khaya.

1. Bereikt een hoogte van 55 m, de stam heeft meestal niet zo\'n goede vorm als 2. De plankwortels kunnen 3 m hoog worden, stamdiameter tot 1,2 m.2. Hoogte maximaal 55-60 m, smalle plankwortels tot 1,5 m hoog tegen de stam. De takvrije stam is 25-27 m lang. Diameter tot 1,5-1,8 m.3. In het westelijk verspreidingsgebied wordt de boom 30-40 m hoog, in het semi-aride oostelijke verspreidingsgebied 20-25 m hoog. De oudere boom kan tot 4 m hoge wortellijsten hebben. De takvrije stam boven de wortellijsten is cilindrisch, soms iets krom en 15-25 m lang. De diameter ligt meestal tussen 0,6-0,8 m, maximaal 1,3 m. Stammen met grote diameters kunnen een voos hart hebben.4. Lengte van de takvrije stam 15-25 m, diameter 0,8-1,0 m.5. Gemiddelde boomhoogte 20-25 m, zonder wortellijsten, diameter maximaal 1 m, gemiddeld 0,5-0,8 m.

Gekantrecht hout.

Qua houtstructuur zijn de verschillende khayasoorten vrijwel niet van elkaar te onderscheiden. Khaya heeft vers gezaagd een roze kleur, nadonkerend van rozerood tot roodbruin. Na jaren wordt deze kleur enigszins onregelmatig wat als een van de weinige nadelen van khaya moet worden aangemerkt. Zaïre khaya dat wat donkerder gekleurd is en harder en zwaarder hout levert, is vers licht rozerood tot violetachtig van kleur en in verkleurde toestand donker roodbruin met een zijdeachtige glans. Het spint van khaya is meestal 30-80 mm breed, geelachtig tot lichtroze. In verse toestand is het kleurverschil tussen spint en kernhout niet groot, maar later wordt het veel duidelijker onder invloed van het licht. Het hout heeft een vrij gelijkmatige structuur en is in het algemeen enigszins kruisdradig, waardoor het radiale of kwartierse vlak een streeptekening heeft. Ook kan dit vlak een moiré-effect vertonen en soms komen smalle bruinrode bandjes voor die de aanwezigheid van trekhout verraden. Drukbreuk komt in het hout van de khaya species nogal eens voor. In de vaten kan een zwartachtige inhoudsstof voorkomen en verder kan het uiterlijk worden ontsierd door reeksen traumatische axiale gomgangen. Op het dosse vlak geeft het hout een rustig beeld.

loofhout

Kruisdraad of warrige draad.

Matig tot grof. De verschillen kunnen zeer groot zijn, zodat zelfs fijn tot grofnervig hout kan voorkomen.

1. (490)520- 530(-650) kg/m3 bij 12% vochtgehalte, vers 700-850 kg/m3.2. (450-)500(-550) kg/m3 bij 12% vochtgehalte, vers 650-700 kg/ m3.3. (450-)670(-800) kg/m3 bij 12% vochtgehalte.4. (560-)620-650-720(-800) kg/m3 bij 12% vochtgehalte.5. (650-)740(-950) kg/m3 bij 12% vochtgehalte.

Middelmatig.

Snel tot vrij langzaam. Khaya droogt, zowel aan de lucht als kunstmatig, zonder veel problemen te geven. Bij aanwezigheid van trekhout is er grote kans op vervorming tijdens het drogen. Om kopscheuren tegen te gaan, is het verstandig om vers gezaagde kopse vlakken van nat hout met een daarvoor geëigend product af te dichten.

Khaya is in het algemeen, zowel met de hand als machinaal, gemakkelijk te bewerken en heeft een weinig afstompende werking op het gereedschap. Het hout is gemakkelijk te zagen waarbij de bandjes trekhout wat harigheid kunnen veroorzaken. De aanwezigheid van kruisdraad vormt in het algemeen geen probleem om een goed glad oppervlak te verkrijgen. Op het radiale vlak kan soms inspringsel ontstaan. De regelmatig voorkomende groeispanningen in de stam kunnen tijdens het bewerken het kromtrekken van de delen veroorzaken.

Goed.

Matig tot zeer slecht.

Matig tot goed. Goed, met een oplosmiddelenhoudend systeem en met een watergedragen systeem. Afwerkmiddelen op basis van polyester kunnen bij drogen en filmvorming problemen geven. Voor het bereiken van goede resultaten met blanke lakken wordt aangeraden een poriënvuller toe te passen. Wordt dit, vooral bij duurzaam lakwerk, nagelaten, dan bestaat de kans dat de poriën na verloop van tijd wit uitslaan. Bij watergedragen verfsystemen bestaat de kans op enige bruine verkleuring van de eerste grondlaag.

Schimmels grondcontact 3; bovengronds 3.Termieten G.

Kernhout 4.Spint 2.

Contact van het hout met nat cement kan de uitharding hiervan vertragen. Het stof van Khaya anthotheca (WELW.) C.DC. kan bij daarvoor gevoelige personen huidirritaties veroorzaken.

Het gemakkelijk te bewerken hout, mooi van kleur en fraai af te werken, heeft vrij veel overeenkomst met swietenia mahonie en kan dit in veel gevallen vervangen. Het is vooral geschikt voor meubelen, binnenbetimmeringen en allerlei fijn timmerwerk, beeldhouwwerk en draaiwerk. Ook voor geveltimmerwerk zou het kunnen worden toegepast. Verder wordt het nogal eens gebruikt voor de bouw en betimmering van lichte boten zoals luxe jachten. Uitgezonderd Zaïre khaya, dat door de onregelmatige draad niet geschikt is voor schilfineer vanwege de ongunstige snij- en schileigenschappen, is het hout gewild in de fineer- en triplexindustrie. De van knollen afkomstige fraai geaderde of geappelde stukken worden tot snijfineer verwerkt. Voor parketvloeren is het hout veelal te zacht.

Khaya is genoemd in de KVT\'95, Kwaliteit van houten gevelelementen. Dit betekent dat met khaya kozijnen met KOMO-productcertificaat kunnen worden vervaardigd.